P. Weijnen, 1916

Villa Zuiderbosch

bouwjaar: 1884
bouwheer: koffiebrander G. Sweens
oorspronkelijke functie: buitenhuis
huidige functie: wijnhuis
beschermd: rijksmonument
locatie: Hintham 152

Gebouwd in 1884 door de familie Sweens, aangekocht door Eugène Goulmy in 1906 die het vergroot en afgebouwd heeft tot zijn zomerverblijf met koetshuis voor de landauer-tennisbaan-tuinhuis en de model boerderij erachter voor zijn gezin vader-moeder en 16 kinderen-bediende en kinderjuffrouw. Binnen de familie Goulmy heet dit landgoed Dorotheaoord te Rosmalen.In 1915 is hij er permanent gaan wonen. In 1932 verkocht aan Industriel P.Rouppe van der Voort. De villa Zuiderbosch is sinds 1961 in bezit van Wijnkoperij Verlinden. Sinds 2002 Rijksmonument.

Goulmy & Baar

door Wim Hagemans

Villa Zuiderbosch

Net een Frans 'châeau', zeggen sommige bezoekers tegen Jan Hein Verlinden. Villa Zuiderbosch aan Hintham 152 hééft wel wat van een wijnhuis in Frankrijk. Zoals het gelegen is, wat van de weg af op een terp midden in een parkachtige tuin met monumentale bomen.

In 1882 kocht G. Sweens, toenmalig eigenaar van de nog steeds bestaande koffiebranderij De Drie Mollen in Den Bosch, het terrein en bouwde er het buitenhuis Zuiderbosch. In 1906 is het huis gekocht door de Bossche sigarenfabrikant Eugène Goulmy. Deze gebruikte het aanvankelijk eveneens alleen als buitenhuis, maar ging er in 1915 met zijn gezin permanent wonen. De villa kreeg de naam Dorothy Hall, naar Goulmys echtgenote Dorothea. In 1932 werd de industrieel P. Rouppe van der Voort eigenaar. Diens weduwe verkocht het landgoed in 1956 aan bank-directeur J. Driessen. Daarna werd het wijnhuis. Verlinden kocht Villa Zuiderbosch in 1961. "Het was toen een verwaarloosde villa. Er zat een klein tuinhuisje bij, een tennisbaan en een moestuin. Wij hebben na nieuwbouw van bedrijfsgebouwen op het terrein het huis in 1964 in gebruik genomen als kantoor", vertelt de huidige eigenaar Jan Hein Verlinden (1938), die de leiding over het bedrijf in 2002 overdroeg aan W. Bensdorp. In 2001 is het landgoed aangewezen als rijksmonument. 'Het complex is van belang als herkenbaar bewaard gebleven ensemble' en is een 'markant onderdeel van de historische bebouwing aan de voormalige rijksweg te Hintham', luidt de beschrijving van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Centraal in het huis is de salon met openslaande deuren. Blikvanger daar is een groot olieverfschilderij door de oudste dochter van Goulmy, Céline. Zij schilderde in 1911 het huis, vóór de latere uitbreidingen. In die tijd stond de tuin 's winters regelmatig onder water door toedoen van de Beerse Overlaat. "Als Goulmy naar zijn buitenhuis wilde komen, moest hij contact opnemen met een boer in de buurt die dan zorgde dat er een bootje klaar lag. Ik hoorde dat van H. Rits, de laatste notaris van deze familie in Den Bosch. Céline Goulmy was zijn moeder."
De salon is nog steeds de belangrijkste kamer van het wijnhuis, waar gasten worden ontvangen. "Die is nog door Sweens gebouwd.
De latere eigenaar Goulmy - hij had zestien kinderen - heeft alsmaar aangebouwd." Rechts is een aanbouw met verdieping en zolder. Links is een lage aanbouw, waardoor de symmetrie in het huis verloren is gegaan. "Het is een beetje hoekerig en rommelig geworden. Architecten vinden het maar een

231

rammelend geheel. Wij willen op den duur de harmonie in het huis terugbrengen door links te slopen en daar een zelfde bouwmassa als aan de andere zijde voor terug te brengen. De plannen zijn in voorbereiding", aldus Verlinden.
De salon ziet uit op een groot terras, dat door Goulmy is aangelegd. Links en rechts waaiert het in de vorm van twee cirkels uit in de tuin. Wijn Verlinden maakt er bij kleine ontvangsten op zomeravonden nog graag gebruik van.

Lantaarnpalen

De laatste 40 jaar hebben de villa en de indertijd door Sweens aangelegde landschapstuin twee zware aanslagen op het voortbestaan overleefd, maar wel het karakter van het landgoed enigszins aangetast.
"Een afslag van de in de jaren 1960 aangelegde A2 was aanvankelijk hier gepland. Daarvoor had het huis moeten wijken. Uiteindelijk is hij iets zuidelijker aangelegd. Enkele jaren geleden kwam nog de structuurweg, waarvoor we een stukje van het terrein hebben afgestaan. Alle bomen hebben we gelukkig wel kunnen behouden." Dat zijn onder andere twee grote rode beuken bij het toegangshek, voorts twee magnoliastruiken en een plataan. Verlinden wijst op een bijzondere groene beuk, waarop eind negentiende eeuw een treurbeuk is geënt. "Die wordt geacht niet door te groeien, maar dat doet hij toch! Er zit nu schimmel in. Hij zal het uiteindelijk niet halen." Er is ook een grote esdoorn met oorlogsschade. "Die is het ondanks de beschadiging altijd goed blijven doen. We hebben er in totaal wel 15.000 gulden ingestoken om hem te behouden." De bescherming als rijksmonument geldt de villa met tuin, het toegangshek en zes lantaarnpalen. Twee vrij sober ogende lantaarnpalen dateren uit 1897. Zij hebben jongere kappen. De andere vier zijn in 1938 bij het raadhuis van Vught als gaslantaarns in gebruik genomen en in 1962 vervangen. Verlinden: "Ik wilde ze graag hebben. Van de gemeenteopzichter in Vught kon ik ze niet kopen. Uiteindelijk wel, per kilo, van de schroothandelaar in Tilburg waar ze naartoe gingen. En nu zijn ze rijksmonument." Representatief, en passend bij het geheel. "Wij zijn een kwaliteitshuis in wijn, waar wel wat ambiance bij hoort. We ontvangen onze gasten liever hier in de salon dan op een of ander industrieterrein."

232

Bossche Pracht 10 (2003) 230-233

Hintham 152

Inleiding

Op het achterste deel van het perceel ligt aan de noordzijde geheel vrij de voormalige VILLA 'Zuiderbosch' (voorheen 'Dorothy Hall') met omliggende, door paden doorsneden landschapstuin met gazons, een waterput, diverse boom- en plantengroepen en monumentale solitairen, waaronder een kastanjeboom, rode beuk en linde. Het pand, thans als kantoor in gebruik, werd in opdracht van T.A.J.M.Sweens gebouwd in Eclectische stijl. Het dateert uit 1884, getuige een eerste steen in de voorgevel met opschrift: 'T.A.J.M. / SWEENS / 18 (26/3) 84'. Het pand is in de loop der jaren uitgebreid en inwendig op onderdelen gemoderniseerd. De oorspronkelijk L-vormige plattegrond is in het eerste kwart van de 20ste eeuw door een- en tweelaags aanbouwen onder plat aan de linker gevel en een tweelaags aanbouw in de oksel aan de rechter gevel nagenoeg rechthoekig geworden. In 1940 werd de kap op het middenvolume hoger opgetrokken, bij welke gelegenheid tevens het rechter volume (voorheen met plat) werd voorzien van een aankappend dak.

Omschrijving

Het gedeeltelijk onderkelderde, (deels) gebosseerd gepleisterde pand beslaat een nagenoeg rechthoekige plattegrond en telt twee bouwlagen met verschillende verdiepingshoogten plus een zolderverdieping, onder een met gesmoorde romaanse pannen gedekt samengesteld afgeplat schilddak. Voorschild van het middenvolume met lagere dakvoet maar gelijke nokhoogte als de overige schilden. Dakkapel met boogfronton voorzien van oeil-de-boeuf waaromheen gebouchardeerde velden. Op de nokeinden pironnen. Rechter volume met aankappend afgeplat schilddak (1940). Omlopende, deels verspringende, overstekende, licht geprofileerde goot. Voorgevel van vijf traveeën waarin centraal het oorspronkelijke, symmetrische middendeel (voorheen salon) van drie traveeën. Onderlangs het middendeel een verspringende, hardstenen plint met deels van diamantkoppen voorziene panelen. De goot wordt ondersteund door in een fries opgenomen voluutvormige consoles. Tussen de consoles decoratief gestucte velden. Naast en boven de getoogde gevelopeningen casementen waarin eveneens decoratief gestucte velden en ornamenten, deels gebouchardeerd. Gevelopeningen geflankeerd door pilasters met om de kop getrokken geprofileerd stucwerk, boven de stolpvensters bekroond met floraal werk voorzien van portretkopjes. In het midden een beglaasde, dubbele terrasdeur met panelen waarvoor een portiek, bestaande uit een met een palmetachtig ornament bekroond zadeldakje, ondersteund door gietijzeren kolommen met dito maaswerk. Groot, spiegelsymmetrisch hartvormig terras met balusters van cement uit 1985. Zijaanbouwen met zesdelige vensters, deels met glas-in-lood.

Oorspronkelijke deel van de rechtergevel gebosseerd. Achtergevel van vijf traveeën met T-vensters met draairamen (verdieping), stolpvensters (o.a. van de vroegere keuken), tuimelvensters (w.c.'s) en gluurluikje in de in een boven- en onderdeur verdeelde toegangsdeur. Van het interieur zijn onder meer van belang: hal met zwart-gele plavuizen, lijst en medaillon van stucwerk, trap met decoratief gesneden hoofdbaluster en enkele paneeldeuren met geprofileerd lijstwerk; salon met stucwerklijsten voorzien van floraal werk in het midden en de hoeken en vensterblinden.

Waardering

De villa 'Zuiderbosch' met landschapstuin is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarde daar het als fabrikantenvilla en als villa op een landelijke plek in Rosmalen die enerzijds rust kan bieden, maar anderzijds -ten gevolge van de gunstige verkeersligging- een snelle verbinding biedt met de nabijgelegen grote stad Den Bosch, de sociaal-economische ontwikkelingen in Brabant in de tweede helft van de negentiende eeuw illustreert. Het object bezit architectuurhistorische waarden wegens de architectonische kwaliteiten van met name de voorgevel met terras en de bijzondere ornamentiek in met name het portiek. Het object heeft ensemblewaarden als essentieel onderdeel van het landgoed. Daarnaast als markant onderdeel van de historische bebouwing aan de voormalige rijksweg te Hintham. De tuin is van belang als herkenbaar bewaard gebleven structuur en daarnaast vanwege de aanwezigheid van monumentale solitairs en boomgroepen uit de tijd van aanleg.

Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004

Toegangshek 152

Inleiding

Aan de straatzijde ligt ter afscheiding een haag met daarin het TOEGANGSHEK. Het omstreeks 1884 geplaatste hek vertoont invloeden van het Eclecticisme.

Omschrijving

Het symmetrische sierhek staat ingeklemd tussen een haag en bestaat uit vier dubbele onderdelen. In het midden een draaibaar smeedijzeren tweevleugelig hek met in hoogte variërende puntspijlen, met elkaar verbonden door gebogen en rechte liggers, waartussen aan de bovenzijde cirkelvormen. Middenstijl met slot. De twee beweegbare vleugels scharnieren om twee gietijzeren, deels gecanneleerde kolommen op octogonale bases, gedecoreerd met rozetten en bekroond met een dennenappel op gestileerd kelkkapiteel. Zijdelen met detaillering zoals voornoemd bij het middendeel, met aan de bovenzijde de later toegevoegde letters 'ZUIDER / BOSCH'. Aan de uiterste einden bewerkstelligt smeedijzeren krulwerk een geleidelijke overgang naar het maaiveld.

Waardering

Het toegangshek is van algemeen belang. Het object heeft kunsthistorische waarde vanwege de verzorgde detaillering en ornamentiek. Het object heeft ensemblewaarde vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met het landgoed. Het object is van belang wegens de gaafheid.

~~~

Lantaarnpalen

Inleiding

Op het terrein staan zes LANTAARNPALEN. Ze stonden oorspronkelijk in Vught en zijn in de jaren dertig van de 20ste eeuw op het landgoed gezet. Er zijn twee typen te onderscheiden:

* Type 1.

De twee oudste lantaarnpalen staan direct achter het toegangshek aan weerszijden van de zich hier splitsende oprijlaan. Dit type is gefabriceerd in 1897 (alhoewel het model al eerder kan zijn ontworpen) en vertoont invloeden van het Eclecticisme. Het is gegoten door ijzergieterij 'De Prins van Oranje' uit Den Haag in het laatste levensjaar van het bedrijf. De Prins van Oranje was destijds een van de grootste ijzergieterijen van ons land.

De nieuwe lantaarnkappen met armatuur dateren uit de jaren dertig.

* Type 2.

Naast een deels om de villa lopend laantje staan nog vier lantaarnpalen. Dit type is gefabriceerd in de jaren dertig en vertoont invloeden van de Art Déco.

Omschrijving

* Type 1.

Met florale en abstracte motieven gedecoreerde gietijzeren lantaarnpaal op ronde voet met ingezwenkt, van panelen voorzien postament en een zich verjongende, meervoudig ingesnoerde en met bladslingers omwikkelde schacht. Oorspronkelijk bedoeld voor gaslicht.

Een uit de jaren dertig daterende, versoberde kegelvormige lantaarnkap wordt gedragen door een tweearmig, V-vormig armatuur. Opschrift in de voet van de linker lantaarnpaal 'PLETTERIJ DEN HAAG', opschrift in de voet van de rechter lantaarnpaal 'IJZERGIETERIJ / DE PRINS VAN ORANJE / 's HAGE 1897'.

* Type 2.

Eenvoudige, gietijzeren lantaarnpaal op ronde voet met een zich verjongende, deels gecanneleerde schacht, bekroond met een door een tweearmig armatuur ondersteunde kegelvormige kap waarin een vaasvormige lantaarn. Bedoeld voor elektrische verlichting.

Waardering

Het zestal lantaarnpalen is van algemeen belang. Het bezit cultuurhistorische waarden daar de verschillende typen getuigen van de overgang van gaslicht naar elektrisch licht. Daarnaast als karakteristieke uitdrukking van de twee typen lantaarnpalen in het algemeen en, in het geval van type 1, als karakteristiek voorbeeld van een lantaarnpaal uit het brede assortiment van gieterij 'De Prins van Oranje' in het bijzonder. Het bezit kunsthistorische waarde vanwege het belang voor de geschiedenis van de gietkunst op grond van de (met name wat betreft type 1) esthetische kwaliteiten van het ontwerp. Het bezit ensemblewaarde vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met het landgoed.

Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004

2002	Jan Hein Verlinden, Martien Veekens Het monument Zuiderbosch Rosmalla 4 (2002) 2-4
2003	Wim Hagemans Villa Zuiderbosch, Hintham 152 Bossche Pracht 10 (2003) 230-233
2008	Redactie Anti-kraak in landhuis Hintham Brabants Dagblad dinsdag 6 januari 2009
2009	Joost van Putten Nieuw plan Zuiderbosch: omgeving blijft kritisch Brabants Dagblad vrijdag 20 maart 2009
2010	Ron Magnée Landgoed Zuiderbosch staat in de etalage Brabants Dagblad zaterdag 20 november 2010
2012	Rianneke Huibers Weer anti-krakers in Villa Zuiderbosch Brabants Dagblad vrijdag 27 april 2012 \| 37
2015	Zuiderbosch weer in gebruik Communicatiebureau De Vries + Partners uit Oss verhuist naar villa Zuiderbosch in Hintham. Wouter ter Haar \| Brabants Dagblad vrijdag 17 april 2015 \| 33

	Huize Zuiderbosch, 1919 vervaardiger: Celine Goulmy (1892-1958) materiaal: olie op doek collectie: particulier
	Huize Zuiderbosch in Rosmalen, 1947 vervaardiger: Suze Slager-Velsen (1883-1964) materiaal: doek 34 x 44 cm bruikleen: J.A.A.M. Rouppe van der Voort, Putten S. Bergé-Slager, Het Brabant van Suze Slager-Velsen 1883-1964 (1984) Nr. 33
	Huize Zuiderbosch, 1981 vervaardiger: Louis Rots materiaal: olie op doek collectie: Zuiderbosch
	Huize Zuiderbosch, 1985 vervaardiger: J. Welage? materiaal: olie op doek collectie: Zuiderbosch

2009

Ontwikkelingsovereenkomst Hintham 152

Het college besluit een ontwikkelingsovereenkomst aan te gaan met VDV Oldies bv en Van Deursen Vastgoed bv. Het betreft de ontwikkeling van een kantoor op het landgoed Zuiderbosch aan Hintham 152 in Rosmalen.

B&W Besluitenlijst 12 mei 2009

Hintham 152

Hintham E 126 (????)

Hintham 152 (????)

????	P.N.F.M. Rouppe van der Voort
2005	? (Wijn Verlinden)

18 april 2008
18 april 2009
18 april 2009

Bossche Encyclopedie |

Nummer:	152
Postcode:	5246 AK
BAG-ID:	0796200000291961
Perceel:	RML00-E-5380

Soort:	Rijksmonument
Nummer:	522417/8